Zelfstandiger worden is een belangrijk onderdeel van opgroeien en dus ook van de opvoeding die wij onze kinderen geven. Voor een groot deel gaat het zelfstandig worden ook vanzelf. Het zit in de natuur van onze kinderen om steeds meer zelf te doen, zodra ze meer zelf kunnen. En toch gaat dat zelfstandiger worden niet altijd helemaal zoals je als ouder graag zou willen.

Hoe kunnen we onze kinderen daar dan bij helpen?

Zelfstandiger worden is superbelangrijk.

Natuurlijk, ook als je niets doet, zal je kind steeds zelfstandiger worden. Kinderen met een normale ontwikkeling gaan ook lopen, praten en zindelijk worden als jij als ouder daar weinig aandacht aan besteedt. Dus waarom zou je al die moeite doen?

Op de eerste plaats omdat zelfstandigheid je kind helpt bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Daarnaast omdat het jou als ouder ruimte geeft om je tijd en energie te gebruiken voor andere belangrijke dingen.

Zelfstandiger worden en zelfvertrouwen.

Als jij als ouder je kind alles steeds uit handen neemt, dan geef je eigenlijk het signaal: jij kunt dit niet zelf. Het tegenovergestelde is ook waar: als jouw kind het zelf mag doen, dan groeit zijn zelfvertrouwen.

Concreet voorbeeld: je lost het probleem voor je kind op.

Ik zal je een concreet voorbeeld geven. Stel, jouw kind is nu vijf jaar en heeft net geleerd hoe hij veters moet strikken. Hij kan het, maar het gaat heel langzaam en heel los. Het is tijd om nieuwe schoenen te kopen. Jij kiest voor schoenen met klittenband, want dat is veel makkelijker.

Het gevolg: je kind oefent nooit met veters strikken en zal het dus ook niet snel en goed kunnen.

(Onlangs had ik hier een veertienjarige op bezoek die toegaf geen veters te kunnen strikken. Daardoor kon hij niet de schoenen kopen die hij graag wilde. Dat doet iets met je zelfbeeld.)

Voorbeeld twee: je blijft helpen, terwijl dit niet nodig is.

Of je kiest wel voor die schoenen met veters, maar je strikt ze steeds voor je kind. Je zegt; “kom maar, ik doe het wel even snel”. De boodschap die je jouw kind dan geeft is: jij kunt dit (nog) niet, jij hebt je moeder nodig om je schoenen aan te trekken.

Wat je beter kunt doen.

Laat je jouw kind oefenen met veters strikken (en ja, daar is tijd en geduld voor nodig), dan geef je hem de ruimte om zelfstandiger te worden. Je leert hem omgaan met tegenslag, weerstand en teleurstelling. En je leert hem genieten van het succes zodra het wel lukt. Zelf iets kunnen geeft zelfvertrouwen. Je kind mag erop vertrouwen dat hij het zelf kan.

Hoe help je jouw kind goed om steeds zelfstandiger te worden?

Wat heel belangrijk is, is dat je kiest voor kleine stapjes. Ga niet voor teveel tegelijkertijd, dat werkt ontmoedigend. Gebruik liever dit eenvoudige stappenplan voor jezelf. Beantwoord de vragen, schrijf het op (dat geeft inzicht!).

1. Waar staat je kind nu? Wat kan hij al?

2. Waar wil je naartoe? Wat is het doel?

3. Wat is een logische volgende stap?

Voorbeeld in de praktijk.

Laten we even terug gaan naar het voorbeeld van het veters strikken. Je kind kan al zelfstandig zijn schoenen aan en uit trekken als de veters los zijn. Je wilt er graag naartoe dat hij helemaal zelf zijn schoenen aan kan doen. Een logische volgende stap zou zijn om te leren veters strikken.

Op Youtube kun je liedjes en filmpjes vinden die jou en jouw kind daarbij kunnen helpen. Plan een middag in waarop jullie samen gaan oefenen. Jij doet het voor, je kind doet het na. Net zolang tot het wel lukt. Geduld is natuurlijk ontzettend belangrijk, bij alles wat jij jouw kind wil aanleren!

Kamer opruimen.

Nog een voorbeeld. Veel ouders willen graag dat hun kinderen zelfstandig hun kamer opruimen. Maar weet je kind wel hoe dat moet en heb je dat met je kind geoefend?

De eerste vraag is: wat kan je kind nu al? Kan hij verschillende soorten speelgoed sorteren (de lego bij de lego en de auto’s bij de auto’s)? Kan hij zelf de kast open maken, is hij groot genoeg om bij de plank te kunnen en de doos op te tillen? Bedenk goed wat je kind al kan en wat hij niet kan.

Stel daarna een haalbaar doel. Wil je dat hij zijn hele kamer opruimt, of alleen het speelgoed? Het maakt natuurlijk een enorm verschil of je kind zes jaar is, of twaalf.

Bedenk ten slotte wat een goede volgende stap zou kunnen zijn. Dat kan zijn; het voordoen, samen opruimen of werken met plaatjes of een lijstje om je kind wat houvast te geven.

Don’t do this!

Er is een aantal dingen die je in elk geval niet moet doen:

– Oefenen op een moment dat je haast hebt.

– Ongeduldig zijn.

– Vergelijken met andere kinderen van dezelfde leeftijd.

– Vergelijken met broertjes en zusjes.

– Te grote stappen willen zetten of te grote doelen stellen.

– Boos worden wanneer het niet lukt.

– Het even snel van je kind overnemen, terwijl hij het echt al zelf kan.

Do this!

Wil jij je kind echt helpen om zelfstandiger te worden? Bedenk dan van tevoren wat je stappenplan wordt. Dus; wat kan mijn kind al, wat is mijn doel en wat is een logische volgende stap?

Neem vervolgens ruim de tijd om regelmatig te oefenen. Dat doe je alleen op rustige momenten.

Heb je niet zoveel tijd?

Je kunt ook anderen vragen om te helpen. Misschien heeft je partner wel tijd om met je kind te oefenen met lezen of wil opa wel helpen oefenen met fietsen. Denk je nu dat er geen mensen zijn die jou kunnen helpen? Lees dan ook mijn blog It takes a village to raise a child.

Ook internet kan je verder helpen. Op youtube vind je heel veel filmpjes waarbij je kind spelenderwijs kan oefenen met veters strikken, de tafels leren of topografie. Maak daar handig gebruik van!

Wat het zelfstandiger worden jou als ouder oplevert.

Het belangrijkste is natuurlijk dat jouw kind van zelf-doen zelf-vertrouwen krijgt. Hij mag er nu op vertrouwen dat hij het zelf kan. Wat een mooi cadeau (waar hij zijn hele leven iets aan heeft!).

Maar ook voor jou als ouder is het fijn wanneer kinderen zelfstandiger worden. Als jouw kind zichzelf in de ochtend helemaal kan aankleden, dan heb je tijd over voor andere belangrijke of leuke dingen. Je kunt die tijd gebruiken om met je kind een volgende stap gaan oefenen of gewoon gezellig een spelletje gaan doen. Zelfstandiger worden is dus echt een win-win voor ouder en kind!