In mijn vorige blog schreef ik dat ik een trampoline en vangnet ouder ben, maar geen hangmat ouder. Daar kun je lezen wat ik precies bedoel met een trampoline ouder; een ouder die de kinderen stimuleert, zonder te pushen. In dit blog ga ik verder op de hangmat en vangnet ouder. Want hoe kun je je kind helpen, zonder hem alles uit handen te nemen? Hoe kun je je kind helpen om te groeien en zichzelf verder te ontwikkelen?

Wat is een hangmat ouder?

Laten ik allereerst heel duidelijk zijn: een hangmat ouder is een hele liefdevolle ouder. Het is de ouder die zich volledig wegcijfert voor de kinderen. De ouder die vaak denkt: “Ik kom later wel weer aan de beurt.” Laten we meteen ook eerlijk zijn; de hangmat ouder is bijna altijd een moeder en niet zo vaak een vader. Deze moeder vindt het fijn om voor haar kinderen te zorgen, maar gaat daar wel erg ver in. Het liefst helpt ze overal bij, staat ze altijd klaar en weet ze altijd waar haar kind is, wat haar kind aan het doen is en met wie.

Hangmat ouder: het klinkt mooier dan dat het is.

Het klinkt allemaal heel betrokken en liefdevol, misschien klinkt het zelfs wel alsof hangmat moeders supermoeders zijn. Maar dat is helaas niet zo. Door je kinderen alles uit handen te nemen, alles voor ze op te lossen, ontneem je ze namelijk de kans om het zelf te doen. Je ontneemt ze ook de kans om het zelf te leren, fouten te maken en daarmee om zelfvertrouwen en veerkracht op te bouwen.

Hoe kun je de hangmat moeder herkennen?

Een hangmat ouder kun je herkennen, doordat ze dit soort uitspraken vaak doet:

“Kom maar lieverd, ik doe het wel voor je.”

“Het hoeft niet per se als je niet wil, laat maar zitten.”

“Ik schrijf wel een briefje voor je, zodat je niet mee hoeft te doen met..”

“Dat is een beetje te moeilijk/ gevaarlijk/ spannend voor je. Doe dat maar niet.”

“Ik denk dat jij dat niet durft. Kom maar, dan gaan we iets anders doen.”

“Natuurlijk ruim ik je kamer op, plak je fietsband, ruim ik het speelgoed op waar je mee gespeeld hebt/ hang ik je jas voor je aan de kapstok.”

“Mijn kinderen hoeven niks te doen, ze zijn maar zo kort klein. Daar wil ik van genieten.”

“Ik mis de baby-tijd, toen hadden ze me nog echt nodig.”

“Mijn partner is veel te streng voor de kinderen.”

“Is je zakgeld op? Hier heb je wat extra geld.”

“Ga jij maar lekker naar je vrienden, ik maak je huiswerk wel voor je.”

“Geeft niks, we kopen wel een nieuwe.”

“Ik breng je wel.”

De sleutel zit hem in het woord “vaak”.

Natuurlijk, we doen een aantal van dit soort uitspraken allemaal wel eens. Want hoe fijn kan het zijn om je kinderen even lekker te verwennen en vertroetelen? En daar is ook helemaal niks mis mee. Zeker niet wanneer ze bijvoorbeeld ziek zijn of het even helemaal niet meer zien zitten met hun schoolwerk. De sleutel zit hem in het woord “vaak”. Je weet van jezelf wel of je een hangmat moeder bent en of je deze uitspraken te vaak doet.

Kies er liever voor om een vangnet ouder te worden.

Een hangmat ouder neemt haar kind dus alles uit handen, ook wanneer het kind eigenlijk geen hulp nodig heeft. Zo kan het kind eindeloos hangen en chillen. Een vangnet ouder pakt dat heel anders aan. Een vangnet ouder is er altijd voor haar kind, wanneer dat echt nodig is. Dus heeft je kind een super stressvolle toetsweek? Dan ruim jij als verrassing een keer zijn bureau op, zodat hij rustig kan leren. Is je kind gevallen met voetbal en zit ze nu in het gips? Dan breng jij haar overal naartoe met de auto. Als vangnet moeder sta je altijd klaar om je kinderen te vangen wanneer ze vallen.

Waarom is een vangnet ouder beter dan een hangmat ouder?

De allerbelangrijkste reden waarom jij geen hangmat moeder moet worden, is omdat het niet goed is voor je kind. Een kind ontwikkelt zichzelf door fouten te maken en daarvan te leren. Wanneer jij steeds voorkomt dat je kind fouten maakt, of wanneer je alle gevolgen van de fout direct wegneemt, kan je kind daar niet van leren. Het gevolg kan zijn dat je kind opgroeit tot een onzekere volwassene, een volwassene met faalangst, weinig zelfvertrouwen en een die het moeilijk vindt om om te gaan met tegenslag. Dit zijn de volwassenen die later altijd, wanneer er iets fout gaat, de schuld bij een ander leggen en zelden hun excuses aanbieden. Dat wil je toch niet voor je kind?

Hoe vind je de middenweg?

Het is dus niet de bedoeling dat je jouw kind laat vallen en alles alleen laat oplossen. Het is ook niet de bedoeling dat je hem betuttelt en alles uit handen neemt. Wat je wil, is een goede middenweg. Maar hoe vind je die? Als pedagogen hebben wij daar een handig hulpmiddeltje voor, dat jij als moeder ook heel goed kunt toepassen in de dagelijkse praktijk.

Zone van de naaste ontwikkeling.

In de pedagogiek wordt vaak gesproken over ‘de zone van de naaste ontwikkeling’ (bedacht door Vykotsky). Stel je een tijdlijn voor. Helemaal links staat de 0. Dit is het punt waarop je kind een bepaalde vaardigheid nog helemaal niet kan. Helemaal rechts staat de 10, het punt waarop je kind een bepaalde vaardigheid helemaal zelfstandig kan. Ergens op die lijn staat jouw kind nu, dat is wat hij nu kan.

Wil je dit als hulpmiddel inzetten, dan moet je dus eerst bedenken waar je naartoe wil, welke vaardigheid jij jouw kind wil aanleren om zelfstandig te doen. Ook moet je onderzoeken waar jouw kind nu staat, wat hij al kan.

Praktisch voorbeeld van de zone van de naaste ontwikkeling.

Ik zal je een voorbeeld geven uit de praktijk. Stel, jij trekt bij jouw kleuter altijd zijn schoenen aan. Dat gaat sneller en makkelijker, dan wanneer hij het zelf doet. Je kind kan het al wel een beetje zelf, maar heel langzaam en onhandig.

Je zou nu kunnen stellen dat, op de tijdlijn van 0 tot 10, “mama trekt je schoenen voor je aan” op 0 staat. Op 10 staat “je kunt zelfstandig je schoenen aantrekken”.

Bedenk nu wat alle tussenstapjes zouden kunnen zijn. Bijvoorbeeld: 1 zelf je schoenen pakken uit de gang, 2 je sokken recht trekken, 3 je voeten in de schoenen doen, 4 de juiste schoen aan de juiste voet doen, 5 klittenband schoenen zelf dicht doen 6 bij veterschoenen de veters aantrekken, 7 een enkele knoop maken in de veters, 8 lussen maken in de veters, 9 veters uit de knoop halen wanneer het mis gaat, 10 veters strikken.

Bepaal nu waar jouw kind nu staat. Wat kan hij al en wat nog niet? Als hangmat ouder kies je ervoor om, ongeacht wat je kind al zelf kan te blijven hangen op 0. Als vangnet ouder kies je er bewust voor om de volgende stap actief met je kind te gaan oefenen. Dus kan je kind al klittenband schoenen zelf aandoen? Dan is hij nu bij punt 5 en ga je oefenen met 6. Is je kind al bij punt 7, dan ga je verder bij punt 8. Net zolang tot je aankomt bij punt 10: je kind kan zelfstandig zijn schoenen aantrekken.

Waar staat jouw kind nu?

Het hulpmiddel de zone van de naaste ontwikkeling, kun je op ontzettend veel dingen toepassen, wanneer je graag een vangnet ouder wil worden. Of het nou gaat om kamers opruimen, leren fietsen, zelf je lunch smeren, in de ochtend opstaan en je klaarmaken voor school.. al die vaardigheden kun je in stapjes aanleren. Natuurlijk zijn er niet altijd precies tien stapjes, het kunnen er ook 3 of 8 zijn, dat maakt niet uit. Het gaat erom dat je helder hebt waar je kind nu staat, waar je naartoe wil en wat een logische volgende stap is. Wat wil jij jouw kind graag leren om zelfstandig te doen?

Daarbij is het belangrijk dat je vooral geen dingen voor je kind doet, die hij prima zelf kan.

Moeilijk om nee te zeggen.

Veel moeders die langere tijd een hangmat ouder zijn, vinden het moeilijk om ‘nee’ te zeggen tegen hun kind. Dat is logisch, want een kind dat altijd ‘ja’ hoort, zal het in eerste instantie moeilijk vinden om opeens ‘nee’ te horen. Het kan dan best een uitdaging zijn om goed je nieuwe grenzen aan te geven.

Vind jij dit ook een uitdaging? Neem dan even een kijkje in mijn online campus voor moeders. Daar vind je een hele fijne workshop, die je helpt om makkelijker en toch op een fijne manier ‘nee’ te zeggen.